I runga i te whakaaro mō ngā tūmomo kura o te motu e whakaako ana i ngā tauira Māori, ka puta te huatau a ētehi ki te tuku i te urupounamu: ko ēhea momo kura te tino kura mō ngā tamariki Māori? Ko ēhea momo kura e āhei ana te poipoi i a tātou tamariki kia eke rātou ki o rātou tino taumata?
Ka uia te ui nui ki ētehi tauira o te whare wānanga, ā, anei o rātou whakaaro.
E tipu e rea mō ngā rā o tōu ao
Ko tō ringa ki ngā rākau a te Pākehā, hei ara mo tō tinana
Ko tō ngākau ki ngā tāonga a o tipuna Māori hei tikitiki mō tō mahunga,
ā, ko tō wairua ki tō Atua, nāna nei ngā mea katoa
Ahakoa nō mai rā anō tēnei whakatauākī, he hua tonu kei ēnei kupu. Ka whakaae atu a Jesse Huriwai ki ēnei kōrero, arā, i runga i tāna whakapuaki mai i haere ia ki tētehi kura auraki, noho ai ki tētehi ruma rūmaki, ko te pātai i karawhiua ki a ia ko tēnei: he hiahia nōu kē te haere ki te kura kaupapa, te wharekura rānei? Ko tāna he whakahē mai, “ki te whakaaro ake ki te whakatauākī a Tā Apiranga Ngata, ki au nei he hua kei aua kupu,” arā, ki tā Jesse he mea pai tana ako ā-rumaki nei nā te mea he pānga ki ngā ao e rua, te ao Māori me te ao Pākehā. Ki tā Te Aira Nyman hoki, e kore rawa ia mō te manawa pā ki ngā āhuatanga i kuraina a ia. “I haere au ki te kohanga reo, te kura auraki me te kura tuarua, ā, mōku anō he painga tērā nō te mea mēnā i haere au ki te kura kaupapa, ki te wharekura rānei, e kore au e whai i te ara e whai ana au i tēnei wā, arā, te whai tohu i roto i ngā mahi pāpaoho, i te reo Ingarihi hoki. Ki au nei, he ara anō tērā ka utaina ki runga i ērā tauira Māori ka kuraina i roto i ngā kura kaupapa me ngā wharekura.”
Arā anō ngā whakaaro o Tāwhana Chadwick, ko tāna he whakaputa i tērā atu taha. “Ahakoa i haere noa au ki ngā kura rūmaki, kura kaupapa, wharekura – kāhore ki ngā kura reo Pākehā – i ako tonu au i tērā ao. I whiwhi au i tāku nā akoranga Pākehā i roto i te tāone, i tāku nā akoranga kākanorua ki te kāinga. Ki awau anō, nā te kaha o te ao Pākehā ki te whakahua i tōna katoa i ngā whāruarua katoa o Aotearoa he rahi rawa atu tērā mō te tamaiti Māori ki te ako i taua ao.”
I runga anō i aua whakaaro, ka pehea te kōwhiri i tētehi ara, i tētehi momo kura? Ehara i te mea ko ēnei noa iho ngā painga, ngā kino o te tuku i ngā tamariki ki te takahi i tēnā ara, i tēnā ara, otiia, he paku aro kitenga noa iho ki te ara ake ngā whakaaro a tēnā, a tēnā o tātou. Anō hoki, kua pau ngā kupu ki tēnei kaupapa, ka waiho ki kōnei, ka mutu!